روزه رمضان : پیامکی
سایت جدید تاریخی فرهنگی قرآنی 2
m5736z
blog.ir.
روزهای آخر ماه شعبان...
پیامبراکرم(ص) فرموده اند در روزهای پایانی ماه شعبان این دعا را زیاد بخوانید:
اَللهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضى مِنْ شَعْبان، فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِىَ مِنْه
خدایا اگر در آنچه از ماه شعبان گذشت، ما را نیامرزیدی، در مابقی این ماه ما را مورد مغفرت خودت قرار بده.
آماده مهمانی خدا شوید!
به توصیه امام رضا (ع)، از فرصت باقی مانده ماه شعبان استفاده کنید
ما حقیقت ماه رمضان را نمی‌دانیم،
ملکوت ماه رمضان چیزی دیگری است، باید این آمادگی را در خودمان احراز کنیم که ماه مبارک رمضان ما را در آغوش گیرد
باید بدانیم ضیافت الهی در ماه مبارک رمضان یک مضمون الهی و عاشقانه است.
مقدمات میهمانی رمضان
1. تلاش کنیم تا در روزها و ساعات پایانی ماه شریف شعبان با توبه و استغفار واقعی و دیگر اعمال واجب و مستحب در حد امکان کاستی های یک سال گذشته را جبران کنیم تا با یک آمادگی نسبی وارد این میهمانی الهی شویم.
2. برای درک بهتر و بهره مندی بیشتر از برکات این ماه تا آنجا که ممکن است خود را مؤدب به آداب این ماه و رعایت حرمت آن کنیم.
3. در این ضیافت بزرگ الهی مهمترین و ارزشمند ترین پذیرایی معارف قرآن و اهل بیت علیهم السلام است که بسته به میزان قرب و معرفت میهمانان
استقبال از ماه مبارک رمضان با دستورالعمل ده گانه امام رضا (ع):
در روایتی که مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار، جلد 94، صفحه 73 آورده،
1. زیاد دعا کردن (أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ).
2. زیاد استغفار کردن (وَ الِاسْتِغْفَارِ).
3. زیاد تلاوت قرآن کردن (فَاسْتَقْبِلِ الشَّهْرَ بِالْقُرْآن).
4. توبه از گناهان (وَ تُبْ إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ).
طبق روایت امام رضا(ع) چهار عمل مذکور باعث می شود انسان با اخلاص وارد ماه مبارک رمضان شود.
5. ادای تمام امانت هایی که به گردن انسان است (َ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَةً فِی عُنُقِکَ إِلَّا أَدَّیْتَهَا)
6. بیرون ریختن تمام کینه هایی که از مومنین در قلب انسان وجود دارد (وَ لَا فِی قَلْبِکَ حِقْداً عَلَى مُؤْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَه)
7. ریشه کن کردن گناهان از دل (وَ لَا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَکِبُهُ إِلَّا قَلَعْتَ عَنْهُ)
8. تقوای الهی پیشه کردن (وَ اتَّقِ اللَّهَ)
9. توکل بر خدا در امور پنهان و آشکار (وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ فِی سِرِّ أَمْرِکَ وَ عَلَانِیَتِهِ)
10. زیاد خواندن این دعا: اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنَا فِیمَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ.
امام علی(ع) از پیامبر خدا(ص) :
هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را در این ماه از حرامها نگه دارد، وارد بهشت می‌شود
هر کس از روی ایمان و به خاطر اجر الهی، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت می‌شود
همانا سَرور اوصیا، در سَرور ماهها کشته می‌شود
گفتم: ای پیامبر خدا! سرور ماهها، کدام است و سرور اوصیا کیست؟
فرمود: امّا سرور ماهها، ماه رمضان است و امّا سرور اوصیا، تویی، ای علی!
گفتم: ای پیامیر خدا! آیا چنین خواهد شد؟
فرمود: آری، به پروردگارم سوگند! همانا نگونبخت ترینِ امّت من، برادرِ پیکننده ناقه ثمود، برمیخیزد و ضربتی بر فرق سرت میزند که محاسنت از خون آن، رنگین می‌شود
پس مردم شروع به شیون کردند
و حضرت علی ع خطبه اش را به پایان برد و فرود آمد
راهکارهای درک بهتر ماه مبارک رمضان
1- پرهیز از غذای حرام و شبهه ناک:
خداوند به کسی که در شکم او غذای حرام وجود دارد، نظر لطف نمی کند
2- ارتباط با خداوند از طریق انس با نماز جماعت و قرآن و دعا:
اهمیت ندادن به نماز، یعنی شلوغ بودن خیابان و مراکز تفریحی و سایر مکان ها در وقت نماز و خلوت بودن مساجد، ننگ بزرگی برای مسلمین محسوب می شود و مورد مذمت و نکوهش قرآن کریم است
فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ، الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ (ماعون 5-3)
3- رسیدگی به دیگران:
أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاة یعنی هم با خداوند و هم با مردم رابطه داشته باشید
4- اجتناب از گناه:
در ماه مبارک رمضان، چشم و گوش و زبان خود را کنترل کنید
از نگاه های آلوده بپرهیزید از دیدن فیلم ها و برنامه های حرام و بیهوده در ماهواره و اینترنت و تلویزیون دوری گزینید
ماه شعبان و ماه رمضان المبارک
ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ، ﻣﺎﻩ ﻧﺒﻮﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎﻩ ﺷﻌﺒﺎﻥ، ﻣﺎﻩ ﺍﻣﺎﻣﺖ
ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ، ﻟﻴﻠﻪ ﺍﻟﻘﺪﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺎﻩ ﺷﻌﺒﺎﻥ، ﺷﺐ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺗﺎﻟﻰ ﻟﻴﻠﻪ ﺍﻟﻘﺪﺭ ﺍﺳﺖ
ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺰﻭﻝ ﻭﺣﻰ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺷﺪﻩ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻭﺣﻰ ﺭﺍ ﻧﺎﺯﻝ ﻛﺮﺩﻩ
ﻭ ﻣﺎﻩ ﺷﻌﺒﺎﻥ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎﻩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻨﻮﻳﺎﺕ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺍﺳﺖ
ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺟﻠﻮﻩ ﻟﻴﻠﻪ ﺍﻟﻘﺪﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻭ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻭ ﺟﻤﻊ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎﻩ ﺷﻌﺒﺎﻥ، ﻣﺎﻩ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ
ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺭﻣﻀﺎﻥ، ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻛﺮﻡ ﺻ ﺑﻪ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻛﻠﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﻟﺎﺻﺎﻟﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﺮﻛﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺴﻂ ﺩﺍﺩﻩ
ﭘﺲ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﻣﺎﻫﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺍﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻭﺍﺭﺩ شده
ﻭ ﻣﺎﻩ ﺷﻌﺒﺎﻥ، ﻣﺎﻩ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ
ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ
ﻣﺎﻩ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ
ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎﺝ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ
ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﻫﺴﺖ، ﺩﺭ ﺍﺩﻋﻴﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﻫﺴتند
ماه رمضان در کلام امام سجاد(ع)
و الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ
خدا را ستایش می‌کنم بر این که یکی از آن سبل را، ماه خودش قرار داد
گویا این عطا، حمد ویژه‌ای می‌طلبد
حمد بر این نعمت که خدای متعال یکی از راه‌های منتهی به خود را،«ماه خودش» که همان ماه رمضان است قرار داده است
غیر از حمد نسبت به راه‌های دیگری است که ما را به سوی خدا می‌رساند
شَهْرَ الصِّیَامِ، وَ شَهْرَ الْإِسْلَامِ، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ التَّمْحِیصِ، وَ شَهْرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدىً لِلنَّاسِ، وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ
شهر روزه داری و شهر اسلام؛ شهر پاکی و پیرایش؛ شهر شب زنده داری و شهر قرآن؛ شهری که در آن هدایت و بیّنات برای مردم فرود آمده است
شهر برخورداری از قرآن و هدایت آن و بیّناتی که برای بشر آورده
می‌تواند به مقام صائمین برسد؛ البته این مقام هم درجاتی دارد
مانند صوم پرهیز از مبطلات و محرّمات، تا صوم «خاصّ الخاص» که در آن روزه، «امساک قلب از ماسوی الله» شرط روزه داری شمرده شده است
فلسفه روزه، نماز، زکات، عدل و... حضرت فاطمه(س)
حضرت فاطمه(س) در بخشی از خطبه فاطمیه در بیان فلسفه برخی احکام الهی فرمودند:
پس خدا ایمان را برای تطهیر شما از شرک قرار داد
نماز را برای پاک کردن شما از تکبر، زکات را برای پاک کردن جان و روزافزونی رزقتان
روزه را برای تثبیت اخلاص
حج را برای استحکام بخشیدن
دین و عدل عمومی را برای تنظیم قلب‌ها
اطاعت ما را برای نظم یافتن ملت
امامت را برای در امان ماندن از تفرقه
جهاد را برای عزت اسلام
صبر را برای کمک در استحقاق مزد
امر به معروف را برای مصلحت عامه
نیکی کردن به پدر و مادر را سنگر و سپر حفظ از خشم
صله رحم را وسیله ازدیاد عدد
قصاص را وسیله حفظ خون‌ها
وفای به نذر را برای در معرض مغفرت قرار گرفتن
روزه در ادیان گذشته:
در اسلام نماز به عربی و با آداب خاص خود خوانده می‌شود
در مسیحیت به زبان و شکل دیگری عبادت می‌شود
مثلا در مسیحیت کاتولیک، ادعیه و نماز به زبان لاتین و گاه به زبان بومی خوانده می‌شود
روزه گرفتن نیز در میان ادیان معمول بوده
از تورات و انجیل فعلی برمی‌آید که روزه در میان یهود و نصارا وجود داشته و اقوام و ملل دیگر هنگام مواجه شدن با غم و اندوه، روزه می‌گرفتند
در قاموس کتاب مقدس آمده
روزه درتمام اوقات در میان هر طایفه و هر ملت و مذهب در موقع اندوه و زحمت غیر مترقبه، معمول بوده (تفسیرنمونه ج1ص633)
از تورات نیز بر می‌آید که موسی (ع) چهل روز روزه داشته: هنگام برآمدنم به کوه تا لوحهای سنگی، یعنی لوحهای عهدی که خداوند به شما بست؛ بگیرم
آنگاه در کوه چهل روز و چهل شب ماندم، نه نان خوردم و نه آب نوشیدم (تفسیر نمونه ج1 ص632 )
همچنین از انجیل لوقا نیز برمی‌آید که حواریون مسیح نیز روزه می‌گرفتند ( انجیل لوقا ب5 ش3533)
شرایط سخت روزه‌داری
اینکه در این روایت امیرمؤمنان امام علی(ع) روزه‌داری را آزمون الهی برای اخلاص می‌داند، از آن روست که عمل به همه شرایط روزه‌داری واقعا سخت و دشوار است و تنها شماری می‌توانند از این آزمون سخت به سلامت بیرون آیند
چرا که روزه‌داری تنها به امساک از خوردن و آشامیدن و ترک برخی از محرمات نیست؛ بلکه روزه حقیقی به سختی تحقق می‌یابد
امیرمؤمنان علی(ع) روزه واقعی: روزه پرهیز از حرامها است همچنانکه شخص از خوردنی و نوشیدنی پرهیز می‌کند. (بحارالانوار، ج93، ص249)
امام صادق(ع) : روزه‌دار باید روزه گوش و چشم هم بگیرد: اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک؛ آنگاه که روزه می‌گیری باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند یعنی از گناهان پرهیز کند (الکافی ج4 ص87، ح1)
روزه ناقص از نظر معصومین
حضرت زهرا(س) : ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه؛ روزه‌داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده روزه‌اش به چه کارش خواهد آمد. (بحارالانوار، ج93 ص295)
امام علی(ع) : کم من صائم لیس له من صیامه الا‌الجوع و الظما و کم من قائم لیس له من قیامه الا‌السهر و العناء؛ چه بسا روزه‌داری که از روزه‌اش جز گرسنگی و تشنگی بهره‌ای ندارد و چه‌بسا شب زنده‌داری که از نمازش جز بیخوابی و سختی سودی نمی‌برد. (نهج‌البلاغه، حکمت145)
امام باقر(ع) : لا صیام لمن عصی الامام و لاصیام لعبد ابق حتی یرجع و لا صیام لامراه ناشزه حتی تتوب و لا صیام لولد عاق حتی یبر؛ روزه این افراد کامل نیست:
1- کسی که امام (رهبر) را نافرمانی کند. 2- بنده فراری تا زمانی که برگردد. 3-زنی که اطاعت شوهر نکرده تا اینکه توبه کند. 4- فرزندی که نافرمان پدر و مادر شده تا اینکه فرمانبردار شود. (بحارالانوار ج93ص295)
اسلام دین فطرت آسان
هر چند که در ذات واژه تکلیف، سختی و دشواری نهفته؛ زیرا تکلیف از کلفت به معنای رنج و سختی است و اصولا ذات انسان به طور طبیعی گرایش دارد که از تکلیف بگریزد و مسئولیتی را به عهده نگیرد و آزاد و رها باشد
اما به هر دلیلی به ویژه حکمت‌‌های بسیاری که در پذیرش مسئولیت است، انسان با عقل خویش می‌پذیرد که پا بر هواهای نفسانی بگذارد و خود را محدود نماید و به میل و هواهای نفس گوش ندهد؛ زیرا مصلحت و حکمتی در پذیرش مسئولیت است که درنهایت حتی برای راحتی و آسایش و لذت نفس نیز مفید است هر چند که به ظاهر موجب محدودیت و رنج نفس باشد.
اسلام به عنوان دین فطرت (روم30) بر آن است تا مجموعه‌ای از قوانین را ارائه دهد که مطابق عقل و فطرت سالم است و تکالیف آن به گونه‌ای سامان یافته که مخالف عقل و فطرت نباشد
تکلیف در چه شرایط ساقط می‌شود؟
پس اگر حکم عامی چون روزه صادر شده و ملاحظه عموم مردم در آن شده است؛ چرا که براساس عقل و فطرت و طبیعت انسان است؛ اما یک حکم کلی حاکم دیگری نیز صادر شده که ناظر به تک‌تک افراد است و از آنان خواسته شده تا به نفس خود مراجعه نمایند و در حد توان و استطاعت خود تکالیف را به جا آورند
چرا که دین اسلام همان گونه که بر مدار عقل و فطرت انسانی است، به اشخاص و افراد نیز توجه دارد و از آنجایی که توان و استطاعت افراد تفاوت دارد، در صورتی که برای شخص توانفرسا باشد، آن حکم در آن شرایط ملغی است
از همین‌رو در آیات قرآنی واژه و اصطلاحی به عنوان «حرج» مطرح می‌شود که اگر شخص در شرایطی گرفتار حرج شود، آن تکلیف در آن شرایط از او ساقط می‌شود (مائده6 نور61 احزاب38 و 50 فتح17)
شیرینی تکالیف سخت و ارزش والای آن
از آنجایی که اصولا تکالیف به سبب ذات سختی آن، آموزه‌های انسان‌ساز هستند و بستر مناسبی را برای رشد عقل فراهم می‌آورند و قواهای سرکش شهوانی و غضبانی را مدیریت می‌کنند، گردن خم کردن در زیر این تکالیف سخت و دشوار، بسترساز تقوایی است که انسان را به مقام گرامی‌ترین موجودات و انسانها می‌رساند (حجرات13)
پیامبر(ص) : افضل الاعمال احمزها، ای اشقها برترین اعمال، شاق‌ترین و سخت‌ترین آنها است (بحارالانوار ج70، ص191)
زیرا این شرایط سخت که بر نفس تحمیل می‌شود او را به گونه‌ای تربیت می‌کند که به سادگی گرفتار بی‌تقوایی نشود و گرایش به غضب و شهوت پیدا نکند و مرتکب گناه و جرم نشود
آسانی‌گیری در احکام روزه
از آنجایی که ماه‌های قمری در گردش است، ماه رمضان و ماه روزه به طور طبیعی در گردش چهارفصل سال است از این رو گاه به ماه‌های تابستان می‌افتد که در مناطق استوایی زمین به شدت گرم و توانفرساست
با این همه اسلام از آنجایی که دین سهل و سمحه و برمدار فطرت است، مطابق با طبیعت و فطرت و عقل انسانی روزه را به گونه‌ای قرار داده که انسانها به طور عموم توان انجام تکلیف روزه را دارند حتی اگر به فصل گرمای تابستان برسد
اسلام و قرآن به این نکته هم توجه دارد و در آیات قرآنی از جمله در آیات 184 و 185 بقره وقتی احکام روزه را بیان می‌کند کسانی را برای انجام آن مستثنی می‌کند. از جمله کسانیکه در سفر یا مریض و یا عدم استطاعتند
مهجوریت زدایی از قرآن
ماه رمضان که آن را بهار قرآن نام نهاده اند از آن به ربیع القرآن یاد می کنند، ماه مهجوریت زدایی از قرآن می باشد. شخص می بایست در این دوره کوتاه مدت آموزشی و پرورشی شرایط را به گونه ای فراهم آورد تا از همه برنامه های آن سربلند و موفق بیرون آید
هم چنین بی توجهی به مفاهیم و آموزه های قرآن در زندگی به معنای مهجوریت قرآن می باشد
از این رو لازم است که هر دانش آموز و کارآموز رمضانی در ماه رمضان بیاموزد که چه مقررات و قوانین انسان سازی در آیات قرآنی موجود است و در عمل، آن را تحت شرایط ویژه رمضانی به کار گیرد و سپس در جاده های پر خطر ماه های دیگر سال نشان دهد که در ماه رمضان چه آموخته است
ضرورت خواندن قرآن
امام رضا(ع) : من قرا فی شهر رمضان آیه من کتاب الله کان کمن ختم القرآن فی غیره من الشهور؛ هر کس ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند مثل اینست که در ماه های دیگر تمام قرآن را بخواند. (بحارالانوار ج 39، ص 643)
و أکثر فی هذا الشهر المبارک من قراءه القرآن و الصلاه علی رسول الله (ص) و کثره الصدقه و ذکرالله فی آناء اللیل و النهار و بر الاخوان و افطارهم معک بما یمکنک
در این ماه با برکت (رمضان)، بسیار قرآن تلاوت کن و بر رسول خدا درود بسیار فرست و صدقه فراوان بده. همچنین در شبانه روز بسیار به یاد خدا باش و از نیکی به برادران و افطاری دادن به ایشان تا حد ممکن کوتاهی مکن که البته در آن عمل، پاداشی بزرگ می باشد (مستدرک الوسائل، ج7، ص435)
امام باقر(ع): لکل شیء ربیع و ربیع القرآن شهر رمضان؛ هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است. (الکافی، ج 2، ص 360)
فضیلت ماه مبارک رمضان
ماه رمضان از دو جهت احترام دارد: یکى مربوط به خود ماه مبارک رمضان و دیگرى مربوط به قرآن کریم
همچنین در این ماه دو نوع حفظ و صیانت وجود دارد: یکى مربوط به حفظ انسان از وسوسه هاى شیطان و دیگرى حفظ انسان از گرفتارى به عذاب الهى و نیز در این ماه نیز دو نعمت وجود دارد: گشوده شدن درهاى بهشت و آرامش جان و روح انسان
در این ماه دو هدیه به انسان ها داده مى شود: خواب روزه دار عبادت شمرده مى شود و سکوت و خاموشى او تسبیح قلمداد مى گردد و در دو زمان فرح و شادمانى از آن روزه داران است هنگام صرف افطار و دیگرى هنگام ملاقات با پروردگار متعال
فضل الهى در حکم روزه
خداوند در حکم روزه، نهایت فضل و رحمت خودش را روشن ساخته است
اولا فرمود: امم سابق نیز مشمول حکم صوم بوده اند و هنگامى که عبادت سختى مانند روزه همگانى شد، تحمل آن آسان مى شود
ثانیا : حکمت وجوب صوم را که تحصیل تقواست، بیان کرده
ثالثا : این حکم وجوب صوم منحصر به ایام محدودى است که اگر براى همیشه یا در اکثر ایام و اوقات آن را واجب مى کرد، مشقت بزرگى پدید مى آید
رابعا : حکم وجوب صوم را در ماه پر فضیلت رمضان قرار داد که ماه نزول قرآن کریم است
خامسا: مشقت و زحمت لزوم روزه را از مسافر و مریض برطرف کرد که در حال مرض و سفر روزه واجب نیست
تفاوت منزلت روزه داران
بسا فرق است میان روزه داران در روز قیامت آن کسانى که به نفس روزه داشته اند
روزه سه مرتبه دارد:
1 روزه ى عوام؛ نگهدارى جسم از مفطرات مانند غذا خوردن و آشامیدن و... .
2 روزه ى خواص؛ نگهدارى چشم و گوش و زبان و دست و پا و سایر جوارح از گناه
3 روزه خاص الخاص؛ از نگهداشتن فکر و قلب از افکار دنیوى و به تعبیر دیگر نگهداشتن نفس از تفکر و اندیشه در ما سوى اللّه
چگونه ماه رمضان را تعظیم کنیم؟
آموزه های قرآنی بر تعظیم شعائر الهی تاکید دارد ذلک و من یعظم حرمات الله فهو خیر له عند ربه و أحلت لکم الانعام الا ما یتلی علیکم فاجتنبوا الرجس من الاوثان و اجتنبوا قول الزور
این است که آنچه مقرر شده و هر کس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن برای او نزد پروردگارش بهتر است و برای شما چهارپایان حلال شده مگر آنچه بر شما خوانده می شود پس، از پلیدی بتها دوری کنید و از گفتار باطل اجتناب ورزید. (حج30)
تعظیم و بزرگداشت ماه رمضان
همه آنچه که درباره آن ماه از سوی خداوند بیان شده بشناسیم و قدر و منزلت آن را در حد ظرفیت وجودی و وسعت معنوی خود بدانیم و در تکریم و تعظیم آن بکوشیم
بزرگداشت این ماه به این است که با روح و جسم در انجام فرائض و مستحباتی که در این ماه وارد شده و در ترک محرمات و مکروهاتی که گفته شده کوشا باشیم و در چارچوب آن عمل کنیم. خداوند این ماه را چنان که در دعای ماثور آمده تکریم و تعظیم کرده : و هو شهر عظمته و کرمته و شرفته پس برماست که آن را بزرگ و شریف و محترم شماریم
رسول خدا(ص) : لو یعلم العبد ما فی رمضان لود ان یکون رمضان السنه ؛ اگر بنده «خدا» می دانست که در ماه رمضان چه برکتی وجود دارد دوست می داشت که تمام سال، رمضان باشد. (بحارالانوار، ج 39، ص346)
احکام پنج گانه
در این آیه سخن از تعظیم و بزرگداشت مقررات و قوانین الهی است که در شکل احکام پنج گانه بیان شده تعظیم مقررات و قوانین آن است که به درستی براساس آن، سبک زندگی خویش را سامان دهیم و از آن مقررات و قوانین سرپیچی نکنیم (حج32)
بنابراین تعظیم شعایر و فرائض الهی نشانه ای از تقوای دل است. دلی که درگرو اطاعت و ولایت است هرگز سرپیچی نمی کند و هر آنچه محبوب گفت اطاعت کرده و از آن پیروی می کند. (آل عمران31)
بنابراین اگر بخواهیم شعائر الهی و فرائض و قوانین او را بزرگ داریم باید زندگی خود را درچارچوب آن سامان دهیم و در باطن و ظاهر و درجوانح و جوارح اطاعت و پیروی خود را نشان دهیم.
امام رضا (ع) و روزه
همانا مردم مأمور به روزه گرفتن شدند تا درد و ناگواری های گرسنگی و تشنگی را دریابند و آنگاه استدلال کنند بر سختی های گرسنگی و تشنگی و فقر آخرت
پیامبر اکرم در خطبه شعبانیه فرمود واذکروا بجوعکم و عطشکم جوع یوم القیمة و عطشة به وسیله گرسنگی و تشنگی از روزه داریتان، گرسنگی ها و تشنگی های روز قیامت را به یاد آورید، که این یادآوری انسان را به فکر تدارک برای قیامت می اندازد تا جد و جهد بیشتری در کسب رضای خدا بنماید
امام رضا (ع) : علت روزه برای درک درد گرسنگی و تشنگی است تا بنده، ذلیل، متضرع و صابر باشد. همچنین در روزه شکستگی شهوات وجود دارد
مقام روزه دار
امام صادق(ع) در رابطه با صبر روزه دار : هیچ روزه داری نیست که بر گروهی که مشغول غذا خوردن هستند حاضر شود مگر اینکه اعضا و جوارح او تسبیح پروردگار می کنند و ملائکه بر او درود و رحمت می فرستند که درود ملائکه نیز به معنای استغفار است
روزه، سپری پولادین
روزه عاملی برای تقویت اراده و نماد شخصیت انسانی است فردی که اراده اش با بهره گیری از آثار و تبعات روزه تقویت شده می تواند کارهای بزرگ را به خوبی انجام دهد و برای چنین انسانی به منظور رسیدن به خیر، نیکی و سعادت هیچ مانعی وجود ندارد
روزه در ماه رمضان انسان را درد آشنا می کند، چنین انسانی بیش از پیش شرایط نیازمندان را درک خواهد کرد
رسیدن به چنین جایگاهی موقعیتی بسیار مناسب برای ارائه خدمات مطلوب به نیازمندان جامعه و همچنین دستگیری از آنان است
در ماه رمضان انسانها بیش از هر زمان دیگری به خدا توجه دارند
به همین دلیل در این ماه به خوبی می توان در راستای رفع فقر مادی و به ویژه فقر معنوی گامهای ارزنده ای برداشت
روزه و حکمت آن
احکام و دستورات وحیانی اسلام با توجه به حوزه تأثیرات آنها به دو گروه فردی و اجتماعی تقسیم می شوند
برخی مانند نمازهای مستحبی در گروه عبادات فردی و برخی دیگر مانند نمازهای جمعه و جماعت در گروه برنامه های اجتماعی قرار می گیرند
دامنه تأثیرات روزه هر دو زمینه فردی و اجتماعی را در بر می گیرد
زمانیکه همه مسلمانان در یک روز و ماه مشخص روزه می گیرند نشان می دهد در روزه نظم اجتماعی نهفته است
و علاوه بر این مسلمانان و مؤمنان در ماه رمضان و به هنگام روزه داری اعمال و رفتار خود را نیز مورد ارزیابی قرار می دهند
و از انجام معاصی دوری می کنند از این رو روزه یک مکتب تربیتی است که بر اعمال و رفتار مسلمانان تأثیر می گذارد
روزه چرا زمان روزه سى روز است؟
.... انه قال جاء نفر من الیهود الى رسول الله ص فساءله اعملهم عن مسائل فکان فیما ساءله .... و السابعة یطعمه الله من طیبات الجنة قال صدقت یامحمد
امام حسن ع فرمود: عده اى از یهود، خدمت حضرت رسول اکرم ص آمدند
پس داناترین آنها، از حضرت سوالاتى کرد؛ از جمله اینکه گفت: روى چه اصل خداى تعالى سى روز روزه بر امت شما واجب کرده ولى بر امت هاى گذشته بیشتر از این را؟
پس رسول خدا ص فرمود: همانا هنگامى که آدم از آن درخت، خورد، تا سى روز در شکم او باقى ماند
پس خدا بر ذریه او واجب کرد که سى روز گرسنه و تشنه باشند
آنچه آنها مى خورند (در شب) کرم و تفضل است بر ایشان و همچنین بر آدم نیز سى روز روزه واجب شد
و خداوند واجب کرد بر امت من همان سى روز را سپس رسول خدا ص آیه (کتب علیکم الصیام) را تلاوت کرد
جزاى کسى که این ماه را روزه بدارد؟
رسول خدا ص: هیچ مؤمنى ماه رمضان را روزه نمى گیرد، مگر آن که خدا براى او هفت خصلت مرحمت کند:
1 - حرام از بدنش آب شود و برطرف گردد
2 - به رحمت خدا نزدیک شود
3 - گناه پدرش- آدم را - جبران کرده باشد
4 - سکرات مرگ بر او آسان شود
5 - از گرسنگى و تشنگى روز قیامت در امان باشد
6 - خداوند بیزارى از جهنم به او مى دهد
7 - خداوند از غذاهاى پاکیزه و طیب بهشت به او مى خوراند و آن شخص گفت : راست گفتى اى محمد!
هدفهای روزه :
سلامتی و تندرستی جسم، تقوا و پرهیزگاری و پرورش اراده، تزکیه و وارستگی، تصفیه اخلاق ازعادات مذموم و اصلاح جامعه است
پیغمبر(ص) : ماه رمضان ماهی است که در آن به میهمانی خدا فراخوانده می شوید
1- از خدا بخواهید که نیت ها و دلهای شما را ازگناهان و صفات بد پاک گرداند
2- توفیق روزه داری و تلاوت قران را به شما عنایت کند
3 - وقتی گرسنه و تشنه می شوید گرسنگی و تشنگی قیامت را به یاد آورید
4- مستمندان و بینوایان را دریابید و ازآنان دستگیری کنید
5- کودکان و بستگان را مورد لطف و نوازش قراردهید
6 - زبان خود را از ناگفتنی ها نگه دارید
7- چشمان خود را از دیدنی های حرام برگردانید
8- گوش های خود را از شنیدنی های حرام بازدارید
9- با یتیمان مردم مهربانی کنید تا با یتیمان شما مهربانی ورزند
10- به هنگام نماز دستهای خود را به دعا بردارید که به اجابت خواهد رسید
امام صادق (ع): روزه شما باید با امور زیر توأم باشد
1-زبان خود را از دروغ نگه دارید
2- دیده های خود را از حرام بپوشانید
3- با یکدیگر نزاع و دعوا نکنید
4-از حسد بپرهیزید
5- غیبت یکدیگر را روا ندارید
6- از مجادله و قیل و قال کناره گیری کنید
7- سوگند مخورید هرچند راست باشد
8- از فحش و دشنام بپرهیزید
9- به کسی ظلم و ستم نورزید
10- بی خردی نکنید
مسلما در اجتماعی که مردم درآن با شرایط فوق روزه می گیرند و از دروغ، غیبت، حسد، دشنام، مجادله، نزاع، ظلم و ستم خودداری می کنند
جرایم و جنایات بطور محسوسی کاهش می یابد و روح صلح و صفا و راستی و امانت جایگزین آن می شود
روزه ناقص
قال الباقر ع: لا صیام لمن عصی الامام و لا صیام لعبد ابق حتی یرجع و لا صیام لامراة ناشزة حتی تتوب و لاصیام لولد عاق حتی یبر
روزه این افراد کامل نیست:
1 - کسی که امام (رهبر) را نافرمانی کند
2 - بنده فراری تا زمانی که برگردد
3 - زنی که اطاعت شوهر نکرده تا اینکه توبه کند
4 - فرزندی که نافرمان شده تا اینکه فرمانبردار شود
امیرالمومنین ع: کم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظما و کم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء
چه بسا روزه داری که از روزه‌اش جز گرسنگی و تشنگی بهره‌ای ندارد
و چه بسا شب زنده داری که از نمازش جز بیخوابی و سختی سودی نمی‌برد. نهج البلاغه حکمت 145
روزه با ما چه می کند؟
روزه با ما حرف هایی می زند و آثار تربیتی خاصی دارد
به شما تقوا بدهد. دنیا و نیازهای ما همان چیزی است که ما را بی تقوا می کند
اگر در یک کلمه بخواهیم تقوا را بگوییم و اینکه چطور از روزه پرهیز در می آید، این است که: خدا می گوید من جلوی نیازهای واجب و طبیعی وحداقلی و ضروری تو را می گیرم، آدم شو
تویی که نمی توانی از نیازهای الکی خودت بگذری، من جلوی نیازهای واقعی تو را گرفتم
اگر تو به خاطر خدا از نیازهای واقعی خودت چشم پوشیدی اما آدم نشدی، دیگر با پرهیز از نیازهای کاذبی که دور و برت هستند، آدم نمی شوی
خداوند می گوید من تو را از عادت کردن به دنیا و از انس گرفتن به بلعیدن دنیا کندم
از هر کاری که هوس تو، تو را به آن دعوت می کند جدا کردم
برای اینکه از دنیا کامل بگذری؟ کمی نگاهش کن
حالا من تو را از نیازهای واجب خودت مثل آب خوردن می کشم
در ماه رمضان آب را بگیر، کمی نگاهش کن، نمی خورم، من برای چی نمی خورم؟
گرسنه ام چرا نمی خورم؟، هیچ کس هم نیست، خودم هستم، از من چه می خواستی؟
می خواستی من از دنیا کندن را یاد بگیرم، با خودت حرف بزن، با خودت بگو، با خدا بگو، چشم بردار دیگر، دل بکن دیگر، ول کن، نمی میری که، افطار می رسد
افطار را در روایات به ملاقات خدا هنگام ورود به بهشت تشبیه کردند
یک روزی افطار می کنی ، ولش کن، ولش کن، می خواهد این را یادت بدهد
روح خودت را اینجا پرواز بده، روزه از من چه خواسته
روزه از من ترک خواسته، دیگر روزه از من چه خواسته، پذیرفتن نداشتن ها
آقا دیگر هرچه که نداشتی بپذیر دیگر
چطور گرسنگی خودت را تا شب پذیرفتی؟
روزه به ما یاد می دهد که هر نداشتنی را بپذیریم
روزه این را از ما می خواهد ولی اگر نداشتن های خودت را نپذیری بی تقوا می شوی
روزه چهار گروه مقبول نیست:
حضرت صادق ع : روزه نیست برای کسی که امام و پیشوای خود را نافرمانی کند و از او اطاعت ننماید
و صحیح نیست روزه عبد فراری، تا مراجعت کند و به خدمت باز نگردد
و روزه زن ناشزه درست نمیباشد تا توبه کند و در اطاعت همسرش قرار گیرد
و همچنین روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد، مورد قبول قرار نمیگیرد، و روزه به حساب نمیآید
یکی از ابعاد سیاسی این حدیث شریف، اطاعت و فرمانبری پیروان و رهروان مسلمان از راهبر و پیشوای مذهبی است
و همچنین روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد، مورد قبول قرار نمیگیرد، و روزه به حساب نمیآید
پنج خصلت موجب افطار روزه و بطلان وضوء می‌شود:
پیامبر گرامی اسلام (ص) :
دروغ و غیبت و سخن‌چینی و نظر شهوت انگیز، و قسم دروغ.
این اوصاف، به راستی اثر معنوی و روحانی روزه و وضوء را که یک عبادت است در اسلام خنثی می‌کند، و اجر و ثواب روزه و وضوء را نابود مینماید.
اثرات منفی غیبت و نمامی در روزه :
امام رضا ع : از غیبت مؤمن اجتناب کنید، و از نمامی بپرهیزید، به راستی که (اثرات و ثواب روزه را زایل میگرداند)، ولی از فاجر و شارب الخمر و قمارباز غیبتی نیست، (یعنی آنان از خود هتک حرمت نموده اند، و آبرو از خویش برده اند)
روزه در مسیر خدایی و ربانی شدن کارگاه کسب تقوا
روزه، تمرین مدیریت نفس و کارگاه عملی برای دست یابی به تقواست، به ویژه در ماه رمضان که موانع بیرونی کاهش می یابد و به سبب زنجیر شدن شیاطین، امکان تمرین در یک فضای آرام فراهم می آید
خداوند بر انسان منت نهاده و به شیوه های گوناگون، فرصت هایی را دراختیار بشر قرار داده تا بتواند تمرین رنگ خدایی گرفتن و خدایی شدن داشته باشد. از جمله کارگاه های عملی برای تمرین رنگ خدایی گرفتن انسان، کارگاه روزه ماه رمضان است
پیامبرگرامی (ص):ای مردم! درهای بهشت دراین ماه باز است، ازخدا بخواهید که آن را بر شما نبندد؛ و درهای جهنم بسته است، از خدا بخواهید که برشما باز نکند؛ و شیطان ها درغل و زنجیرند، از خدا مسئلت کنید که آنان را بر شما مسلط نکند (وسائل الشیعه ج7 ص226)
روزه از چند جهت سبب تقوی افراد می‌گردد
قرآن مجید در مواردی به بیان فلسفه یا حکمت تشریع بعضی از احکام پرداخته به عنوان مثال: فلسفه نماز را، ذکر و یاد خدا و فلسفه قصاص را ایجاد تقوای اجتماعی و خودداری از ارتکاب جرایم می‌داند
1- روزه سبب می‌شود شخص روزه‌دار به خوردن و آشامیدن و بسیاری از مباحات دیگر، کمتر توجه کند که در حقیقت تضعیف بعد مادی و تقویت بعد معنوی است
2- روزه، طعم گرسنگی و تشنگی و... را به افراد می‌چشاند و سبب می‌شود که انسان به یاد تشنگی و گرسنگی روز قیامت بیفتد و در نتیجه برای آنجا توشه برگیرد. تهیه این توشه، اطاعت و بندگی خدا و انجام عبادات و ترک گناهان است که معنای تقواست.
3- انسان روزه‌دار به فکر اشخاص بی‌بضاعتی می‌افتد که همواره در رنج و گرسنگی‌اند. کمک به این افراد و انفاق در راه خدا، گوشه دیگری از تقوای او را نمایان می‌سازد
روزه حقیقی
از منظر آموزه‌های وحیانی روزهای دارای آثار تربیتی است که به راستی امساک و خودداری در آن رعایت شده باشد و انسان مراقب اعضا و جوارح خود باشد و تنها به خودداری از خوردنیها و آشامیدنی‌ها نپردازد
امام صادق(ع): اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک و عدد اشیاء غیر هذا... و لا یکون یوم صومک کیوم فطرک زمانی که روزه می‌گیری، باید گوش و چشم و مو و پوست و دیگر اعضای تو نیز روزه باشند
فرمود: نباید روزی که روزه هستی همانند روزی باشد که روزه نیستی (تهذیب ج4، ص194)
چنین روزهای انسان را مقاوم می‌سازد که در صحنه‌های گناه نیز، به دام شیطان گرفتار نشود و از مقام انسانیت و خلیفه الهی سقوط نکند و این همان حقیقت تقواست
فلسفه و هدف از روزه
انسان با گرفتن روزه می تواند مدیریت نفس خویش را به دست گیرد و خود را در جرگه متقین درآورد که از فشارهای وسوسه در امان هستند. از این رو خداوند مهم ترین فلسفه روزه را توانایی انسان بر مدیریت نفس و دستیابی به تقوا دانسته است. البته از عبارت قرآنی، این معنا به دست می آید که این تقوا به شکل ابتدایی است نه یک تقوای اسمی و پایدار؛ لذا عبارت لعلکم تتقون؛ شاید تقوا پیشه گیرید» به کار رفته
در حقیقت شرایط آزمایشگاهی ماه رمضان کمک می کند تا انسان بتواند بر نفس اماره خود مسلط شود و ترس از دشمن درونی و غافل گیری از پشت برطرف شود؛ ولی همچنان وسوسه های شیطانی و فشارهای سهمگین شیطان ادامه خواهد داشت و اگر شخص درماه رمضان این دوره را با موفقیت پشت سربگذارد، امید آن است که بتواند در ماه های دیگر سال از فشارهای بیرونی نیز برآید و بر آنها چیره شود
شارژ شگفت انگیز ماه رمضان
ماه رمضان بهترین فرصت شارژ و تقویت روح و جسم انسان است . غبارها و زنگارها و کدورت های حاصل از 11 ماه زندگی در این دنیا تنها با گذر از ماه رمضان و استفاده ناب از این فرصت طلایی و انرژی فوق العاده به انسان تزریق می گردد
آیا دوست دارید که روح خود را با موثرترین تکنیک و روش و در بهترین زمان شارژ کنید؟ یک شارژ شگفت انگیز که تا یک سال و گاهی تا یک عمر سود و بهره کافی به شما بدهد و نیاز های واقعی تان را تأمین کند
شما تا پایان ماه رمضان فرصت دارید تا رمز سیم کارت روح خود را فعال کنید کافی است برای ثبت نام در لیست روزه داران واقعی به اولین ایستگاه دلتان رجوع کنید و با قلبی خالص و مطیع نیت کنید. البته مراقب باشید فرصت ها را به راحتی از دست ندهید!
شارژ روح یعنی چه؟
اثرات حیات روح حال اگر روحمان تقویت شود چه اثراتی دارد؟
مرحله اول: تسلط بر نفس به واسطه معنویات و عبادات روح تقویت و موجب تسلط انسان بر نفس خویشتن می گردد، بینشی نافذ پیدا می کند و به معایب خود بینا می گردد؛ وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا (طلاق/2)؛ و هر کس از خدا پروا کند [خدا] براى او راهی قرار مىدهد.
مرحله دوم: تقویت اراده آدمی بر نفس خویش غالب و قاهر می گردد. اراده اش در برابر خواهش های حیوانی نیرومند می شود و مدیریت لایقی نسبت به دائره وجودش کسب می کند
مرحله سوم : تسلط بر قوه متخیله ذهن ما هر لحظه از موضوعی متوجه موضوع دیگر می شود و حضور قلب ما را از ما می گیرد برای همین در نماز هیچگاه حضور نداریم و این نشانه ضعف ماست
مرحله چهارم : فرمانبرداری تن خود بدن از هر لحاظ تحت فرمان و اراده شخص در می آید، به طوری که در حوزه بدن خود اشخاص اعمال خارق العاده ای سر می زند
مرحله پنجم: فرمانبرداری طبیعتطبیعت خارجی نیز تحت نفوذ اراده انسان قرار می گیرد و مطیع انسان می شود. معجزات و کرامات انبیاءا و اولیاء حق از این مقوله است
آشنائی با تاریخ اسلام: عبرت آموزی (و لقد اهلكنا القرون من قبلكم .... گذشته چراغ راه آینده است) آشنایی با علوم و موضوعات قرآنی( هدی و رحمه للمتقین)