تاریخی فرهنگی قرآنی 1

سایت جدید : تاریخی فرهنگی قرآنی

m5736z

blog.ir.

آیات اخلاق در سیمای امام حسین (ع)

 همنشینی با تهی‏دستان : زیبایی های صفاتش دلربا و روح‏نواز است و نگاه و رفتارش ظهور آیات حقّ، و مکارم اخلاقش تجلّی‏بخش فلسفه بعثت پیامبر ص است که فرمود: بعثتُ لاُِتَمِّمَ مَکارِمَ الاَخْلاقِ میزان الحکمه ج9 ص321 باب النبوّة. عصمت و قداست او در آیه تطهیر با جلوه‏ای پرفروغ انعکاس یافته و برعشق الهی و ایثار او کریمه و یطعمون الطعام علی حُبّه شاهد و گواه است

زیبایی و جمال روح و اعتدال جسمانی‏اش با نام حسین ع شکوهی افزون یافته است؛ زیرا که حسین یعنی زیبایی و براساس روایت، نامی است که خداوند آن را برایش برگزیده است. او چنان است که خود فرمود:

بحُسنِ خلیقةٍ و علوّ همّة لیالٍ فی الضلالة مُدْلَهِمَّة و یأبی اللّه الاّ ان یُتمَّه بحارالانوار ج44 ص194 از مناقب ج4، ص73 و 75 یُرید الجاهدون لیُطْفئوه سَبَقْتُ العالمین الی المعالی؛ و لاح بحکمتی نورالهدی فی یُرید الجاهدون لیُطْفئوه یُرید الجاهدون لیُطْفئوه

با اخلاق نیک و همت بلند، از همه جهانیان به قلّه‏های فضیلت پیشی گرفتم و با حکمت من، نور هدایت در شب‏های تاریک و دیجور گمراهی درخشید

منکران می‏خواهند این نور را خاموش کنند؛ ولی خداوند نخواسته که این نور خاموش شود

اکنون جلوه‏های آیات الهی را در چهره پرفروغش مرور می‏نماییم و نظاره‏گر پرتوی از شکوهمندی زیبایی‏های اخلاقی‏اش می‏گردیم. 

قرآن، تقوا را معیار ارزشمندی و کرامت انسان‏ها را در برخورداری هرچه بیشتر از آن می‏داند و با اندیشه اصالت قدرت و ثروت، مبارزه گرده و آن را در نظام ارزشی خویش مُلغی ساخته است

وَاصْبِرْ نفسَکَ مَعَ الّذین یَدعُون ربَّهُم باِلْغَداوة وَالْعشِیِّ یُریدون وَجْهَهُ و لاتَعْدُ عیناک عَنْهُمْ تُریدُ زینةَ الحیوةِ الدُّنْیا وَ لاتُطِعْ مَنْ اَغْفَلنا قَلْبَهُ عَن ذِکرنا وَاتَّبَعَ هَویهُ وَ کانَ اَمرُهُ فُرُطاً کهف28

با کسانی باش که پروردگار خود را صبح و شام می‏خوانند و تنها رضای او را می‏طلبند. و هرگز به خاطر زیورهای دنیا، چشمان خود را از آنها برمگیر و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم. اطاعت مکن؛ همان‏ها که از هوای نفس پیروی کردند و کارهایشان افراطی است.

مفسّران در شأن نزول آیه، نوشته‏اند که: عدّه‏ای از ثروتمندان مغرور به حضور پیامبر ص رسیدند و در حالی که به «اصحاب صفّه» و تهی‏دستان پاک‏سیرت همانند سلمان، ابوذر، عمّار و صهیب اشاره می‏کردند، گفتند: اگر تو در بالای مجلس بنشینی و این‏گونه افراد را که بدنی بدبو و جامه‏هایی پشمینه برتن دارند، از خود دور کنی با تو همراه خواهیم شد و به سخنانت گوش خواهیم داد

تنها وجود این افراد است که مانعی عمده برای حضور ما در مجلس شما شده است. در این زمان آیه فوق نازل شد و جایگاه متعالی صفّه‏نشینان تهی‏دست را که قلبی مالامال از عشق و اخلاص داشتند، بیان داشت. پس از آن پیامبر ص به جست‏وجوی آنان برخاست و در حالی‏که آنان را در آخر مسجد یافت، فرمود: الحمدللّه الّذی لم یَمُتْنی حتّی اَمَرَنی اَنْ اَصْبِرَ نفسی مع رجالٍ من امّتی معکم المحیا و معکم الممات مجمع البیان ج3،  حمد خدا را که مرا نمیراند تا این که به من دستور داد با شما باشم. زندگی‏ام باشما و مردنم نیز با شما خواهد بود.»

 گذشتگانِ این مستکبران نیز همین ایراد را با نوح پیامبر ع در میان گذاشتند که قرآن می‏فرماید: اشراف کافر قومش (در پاسخ نوح) گفتند: ما تو را جز بشری همچون خودمان نمی‏بینیم و کسانی را که از تو پیروی کرده‏اند، جز گروهی پست و ساده‏لوح مشاهده نمی‏کنیم و برای شما فضیلتی نسبت به خود نمی‏بینیم؛ بلکه شما را دروغگو تصوّر می‏کنیم. سپس قرآن کریم پاسخ نوح ع را بیان می‏کند وَ ما انَا بِطارِد الّذین آمنوا اِنّهم مُلاقوا ربّهم هود27 و 28

من آنها را که ایمان آورده‏اند، از خود دور نمی‏کنم، چرا که آنها پروردگارشان را ملاقات خواهند کرد. (اگر آنها را از خود برانم، در دادگاه قیامت خصم من خواهند بود.) در راستای همین تفکّر مادّی جمعی از بنی‏اسرائیل پس از برگزیده شدن طالوت به فرماندهی، گفتند: چگونه او بر ما حکومت کند با این‏که ما از او شایسته‏تریم و او ثروت زیادی ندارد؟!

قرآن کریم پاسخ اشموئیل پیامبر ع بیان می‏دارد: قالَ اِنَّ اللّهَ اصْطَفیهُ عَلَیْکُمْ و زادَهُ بِسْطَةً فیِ‏الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ بقره247 گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است. با دقت در سیره اخلاقی ابی‏عبداللّه ع نیز همین جلوه‏های متعالی و مفاهیم بلند را مشاهده می‏کنیم :

 الف) انسان‏های وارسته از هر طبقه و نژاد، گرد هم آمده‏اند تا عاشقانه‏ترین نظام عزّت و کرامت انسانی را در کربلا تجسّم بخشند

یکی از آنها «جون» است که قبلاً غلام ابی‏ذرغفاری بوده است. با گوهر محبت و ولایت در کربلا حضور یافته است و بی‏اعتنا به تحقیر دنیاگرایان، عزّت خویش را در همراهی سیدالشهدا ع دیده است

هریک از یاران ابی‏عبداللّه ع به سوی نبرد حرکت می‏کند و مدتی نمی‏گذرد که بدنش نقش زمین می‏شود و به ملکوت اعلی پر می‏کشد. او نیز خود را آماده می‏کند تا در صف بلاجویان دشت کربلا قرار بگیرد؛ پس به حضور امام حسین ع می‏رسد و می‏گوید: بدنم بدبو و رنگم سیاه و بی‏بهره از نسب و قبیله هستم؛ امّا شوق بهشت، بی‏تابم کرده

پس بهشت را ارزانی من‏دار تا بوی بدنم خوش و حسب و نسب من شرافت یابد و صورت من سفید گردد. به خدا سوگند! از شما جدا نخواهم شد تا خون من با خون پاک شما مخلوط گردد

سپس از امام حسین ع رخصت طلبید و به میدان شتافت؛ مبارزه‏ای شگفت نمود تا این‏که بر زمین افتاد. اگرچه سراسر وجودش عشق و محبّت به امام بود و تنها آرزوی او از این دنیا، این بود که یک‏بار دیگر نگاهش بر چهره پرمهر ابی‏عبداللّه ع نقش بندد، اما تصوّرات پیشین او، که در پیشگاه حضرت آن را اظهار کرد، به او اجازه نمی‏دهد که از ابی‏عبداللّه ع بخواهد تا بربا لینش حاضر گردد

ولی بر خلاف این تصوّرات، مشاهده می‏کند که امام بر بالین او حاضر گشته و دعای خویش را بدرقه راه آخرتش می‏نماید اللّهُمَّ بِیِّضْ وَجْهَهُ، و طَیِّبْ ریحَهُ وَاحْشُرْهُ مَعَ الاَبْرارِ و عَرِّفْ بَیْنَه و بَیْنَ محمّد و آل محمّد بحارالانور ج45، ص22 و 23 بارالها! روی او را سفیدگردان و بوی او را خوش کن و بین او و محمد و آل محمد آشنایی و شناسایی ده

اکنون او ظهور قرآن ناطق را با دیدگان خویش مشاهده نموده و عزّت و افتخار انسانی خویش را در پناه او، متحقّق دیده و خویش را در کاروانی از نور می‏بیند که دور از امتیازات مادّی و فخر فروشی‏های ناپسند، به سوی کمال انسانی گام می‏نهد و در استمرار حرکت بلال، جُوَیبر، سلمان و صُهیب، خود را با جامعه برین که اینک رهبرش سیدالشهدا ع است، رو به رو می‏بیند.

ب) روزی امام حسین ع از کنار جمعی از فقرا گذشت، عبای خود را پهن و نان خشکی را بر آن نهاده و می‏خوردند. چون آن حضرت را دیدند، او را دعوت کردند، حضرت نزد ایشان نشست و فرمود: اگر این مال صدقه نبود، آن را می‏خوردم

سپس فرمود: برخیزید به سوی خانه من آیید. آنان را با خود به خانه برد و میهمان کرد و لباس به آنها هدیه کرد و دستور داد تا پول نیز به آنان بدهند. بحار ج44، ص191

 رضا و تسلیم : یکی از صفات انسان‏های شایسته و کامل، رضا به مقدّرات الهی و تسلیم در برابر آن است و آن، عبارت است از ترک اعتراض و انکار در قلب و در ظاهر؛ بدانسان که در نزد او فقر و غنا، راحت و رنج، بقا و فنا، عزّت و ذلّت، مرض و صحّت و مرگ و حیات مساوی بوده و «پسندد آنچه را جانان پسندد»

برخلاف انسان صابر، که چه بسا در باطن ناخشنود بوده و تنها در ظاهر اعتراضی نمی‏کند

در روایتی پیامبر گرامی اسلام ص از قول جبرئیل درباره تفسیر «رضا» فرمودند: انسان راضی از آقای خویش ناخشنود نیست؛ چه از دنیا بهره‏مند باشد و چه بی‏بهره، و به عمل اندک بسنده نمی‏کند. میزان الحکمه ج 4، ص145

این صفتی است که از اعتقاد عمیق به خداوند و حکمت او نشأت می‏گیرد؛ زیرا در این صورت می‏داند که هیچ یک از حوادث بدون مصلحت نیست و براساس اراده متقن و نظام احسن اداره می‏شود

و از سویی دیگر چون دوستدار خداوند متعال است، مقدّرات او نیز برایش شیرین و خوشایند خواهد بود. قرآن کریم می‏فرماید: والسّابقون الاوّلون من المهاجرین والانصار و الذّین اتَّبعُوهم بِاِحْسان رَضِیَ اللّه عَنْهُمْ و رَضُوا عَنْهُ ذیل سوره والفجر پیشگامان نخستینی از مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند؛ خداوند از آنها خشنود گشت و آنها (نیز) از او خشنود شدند.

 در آیه دیگر می‏فرماید: "هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند، نمی‏یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند؛ هرچند پدران یا خویشاوندان آنها باشند

آنان کسانی هستند که خدا ایمان را در صفحه دل هایشان نوشته و با روحی از ناحیه خودش آنها را تقویت کرده و آنها را در باغهایی از باغهای بهشت وارد می‏کند که نهرها از زیر درختانش جاری است؛ جاودانه در آن می‏مانند

رضی اللّه عنهم و رضوا عنه اولئک حزب اللّه الا انّ حزب اللّه هم المفلحون مجادله آیه آخر؛ خدا از آنها خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند. آنها «حزب اللّه» اند؛ بدانید حزب اللّه پیروز و رستگارند. امام حسین ع نمونه متعالی و کامل این صفت است و در رفتار و گفتارش، رضایت و تسلیم حق موج می‏زند

امام صادق ع سوره والفجر را سوره حسین می‏نامد مجمع البیان، ج9 و 10 زیرا که او جلوه تام و تمام این آیه است یا ایّتها النفس المطمئنّة ارجعی الی ربّک راضیةً مرضیةً فجر7 و 28 آن حضرت همان روح آرامش یافته در سایه یاد خداست که فرمود: الا بذکر اللّه تطمئنّ القلوب رعد28

و در حالی به سوی ملکوت اعلی پرکشید که رضایت و تسلیم خویش را با همه وجود به اثبات رساند. در دعای عرفه می‏فرماید: وَخِرْلی فی قضائک و بارِک لی فی قدرک حتّی لا اُحِبُّ تعجیل ما اَخَّرْتَ ولاتأخیرَ ما عَجَّلْتَ دعای عرفه. 16؛

قضا و قدرت را بر من خیر و مبارک ساز تا آنچه دیر می‏خواهی بر من، زودتر دوست ندارم و آنچه زودتر می‏خواهی، دیرتر مایل نباشم».در جمله‏ای دیگر رضا اللّه رضانا اهل البیت نصبر علی بلائه بحار ج44، ص367؛ رضایت و خشنودی خدا مورد رضایت ما اهل‏بیت است و بر بلای رسیده از جانب او، صبر می‏کنیم

و در آخرین لحظات عمر شریفش در قتلگاه فرمود: رضاً بقضائک و تسلیماً لاَِمرک و لامعبود سواک یا غیاث المُستغیثین مقتل ص357؛ خشنود به قضای تو و تسلیم امر و فرمانت هستم و معبودی غیر تو نیست ای فریاد رس فریادجویان!

جوانمردی : جوانمردی خصلتی ارزشمند است که زیربنای بسیاری از ملکات اخلاقی همانند بخشش، گذشت و دوری از تهمت و خیانت، بوده و موجب می‏شود که فرد حتی در سخت‏ترین شرایط بر ارزش‏های انسانی و اصول اخلاقی تأکید ورزد. قرآن در باره اصحاب کهف نحن نقصّ علیک نَبَأهم بالحقّ انّهم فِتْیَةٌ آمَنُوا بربّهم و زدناهم هدی18؛

ما داستان آنها را به‏حق برای تو بازگو می‏کنیم. آنها جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما بر هدایتشان افزودیم. مرحوم طبرسی : برای این جوانان تعبیر «فتیه» به کار برده زیرا سرچشمه و اصل جوانمردی، ایمان است و بعضی گفته‏اند: فتوّت عبارت از جود و بخشش و خودداری از اذیّت دیگران و ترک شکایت از مشکلات است و بعضی دیگر گفته‏اند: فتوّت پرهیز از گناهان و به کاربستن فضائل اخلاقی و انسانی است. 20

این صفت در اهل بیت ع به شکل تکامل یافته، متجلّی بوده. در جنگ صفّین لشکر معاویه بر اصحاب امام علی ع پیشی جسته و آب فرات را تصرّف کرده و آنان را از برداشتن آب باز داشتند

امام خطابه‏ای ایراد نمود؛ تأثیر حماسی این خطبه چنان شور و غیرت ایجاد کرد که در مدّت اندکی توانستند دشمن را از شریعه فرات دور کنند. یاران امام علی ع به حضرت گفتند: آنان را از آب محروم کن، چنان که آنان انجام دادند

فرمود: نه، بین آنان و فرات را باز کنید. من از آنچه نادان‏ها انجام دادند، پرهیز می‏کنم. به زودی حکم قرآن را بر آنان عرضه می‏داریم و آنان را به سوی هدایت فرا می‏خوانیم. اگر قبول کردند، چه خوب و اگر امتناع کردند، به خواست خدا تیزی شمشیر از این کار، بی‏نیاز خواهد ساخت21

این همان اصل آزادگی و جوانمردی است که با دشمن نیز بر اساس ارزش‏های والای الهی و انسانی برخورد می‏کند. امام حسین ع نیز همانند مولی الموحّدین بود. زمانی که به منزل «شراف» رسیدند، در موقع حرکت به هنگام سحرگاهان دستور داد تا جوانان آب بسیار بردارند

پس از نصف روز حرکت به سپاه حرّ برخورد کردند. حضرت وقتی آثار تشنگی را در لشکریان دید، به اصحاب دستور داد تا آنها و اسب‏های‏شان را سیراب سازند

علیّ ‏ابن طعان مُحاربی می‏گوید: من آخر کسی بودم از لشکر حرّ که آن جا رسیدم و تشنگی بر من و اسبم بسیار غلبه کرده بود. حضرت به من فرمود که شتری را که آب، بار اوست بخوابانم.

شتر را خوابانیدم. به من فرمود: آب بیاشام. مشک آب را گرفتم، ولی آب از دهن مشک می‏ریخت. فرمود لب مشک را برگردان. من نتوانستم؛ خود آن بزرگوار برخاست و لب مشک را برگرداند و مرا سیراب ساخت.22

در کلمات آن حضرت نیز این اصل، درخششی دارد؛ امام در یکی از سخنان خویش می‏فرماید:

انّ جمیع ما طلعت علیه الشمس فی مشارق الارض و مغاربها بَحرِها و بَرِّها و سَهْلِها و جَبَلها عند ولیٍّ مِن اولیاء اللّه و اهلِ المعرفة بحقّ اللّه کَفی‏ءِ الظّلال... اَلاحُرٌّ یَدَعُ هذه اللُّماظة لاَِهلها

تمامی آنچه که خورشید بر آن می‏تابد، در مشرق و مغرب زمین و دریا و خشکی و دشت و کوه، نزد ولیّ خدا و اهل معرفت به‏حقّ خداوند، چون سایه‏ای بیش نیست

آیا آزادمردی پیدا نمی‏شود که از غذای باقی‏مانده لای دندان‏ها دست بردارد؟ در این‏جا حضرت با تعبیر «لُماظه» کمال بی‏اعتنایی خویش را به دنیا و مظاهر آن اعلام می‏دارد و سپس می‏فرماید: برای شما جز بهشت بهایی نیست؛ خود را به غیر بهشت نفروشید که هرکس از خدا به دنیا راضی شود، به چیز پستی راضی گشته است.23

 جمله‏ای که حضرت بر بالین حرّ فرمود، تأکید بر همین اصل است. زمانی‏که اصحاب بدن خونین او را به حضور ابی‏عبداللّه ع آوردند و او آخرین لحظات عمر خویش را سپری می‏کرد، در حالی‏که امام دست به صورت حرّ می‏کشید، فرمود: تو آزاده‏ای همان‏گونه که مادرت نام نهاد. تو آزاده دنیا و آزاده آخرت هستی. انّی لا اَرَی الموتَ الاّ سعادة و لاَ الحیوةَ مع الظالمین الاّ بَرَما؛ من مردن را برای خویش سعادت و زندگی با ستمگران را مایه ملامت و سرزنش می‏بینم

در جملاتی دیگر واللّه لا اُعطیکم بیدی اعطاء الذّلیل و لا اُقِرُّ لکم اقرار العبید24؛ به خدا سوگند! دست ذلّت به سوی شما دراز نخواهم کرد و چون بندگان، تسلیم شما نخواهم شد.

اَلا انّ‏الدّعی ابن الدّعی قد رکزببین اثنتین بین القلّة (السلّة) و الذّلة و هیهات ما آخذُ الدنیّة... و انوفُ حمیّة و نُفوسٌ ابیّة لا تُؤ ثِرُ مَصارعَ اللِّئام علی مَصارع الکرام25؛ زنا زاده پسر زنا زاده مرا بین دو کار مخیّر گذاشته: مبارزه با کمی اصحاب و یا ذلّت؛ هیهات، من پستی و ذلّت را انتخاب نخواهم کرد. انسان‏های غیرتمند و روح‏های با عزّت، مکان‏های ذلّت و پستی را بر جایگاه کرامت و عزّت ترجیح نخواهند داد

در سخنی دیگر انّی لا اَرَی الموتَ الاّ سعادة و لاَ الحیوةَ مع الظالمین الاّ بَرَما26؛ من مردن را برای خویش سعادت و زندگی با ستمگران را مایه ملامت و سرزنش می‏بینم».در این زمینه، کلمات بسیاری از آن حضرت به ما رسیده است که می‏تواند برای همه عاشقان و انسان‏های آزاده و جوانمرد، الگو باشد.

پی نوشتها :18 ـ کهف13.   20 ـ مجمع البیان    21 ـ بحار ج 32، ص443     22 ـ ارشاد مفید ص207 و 208.    23 ـ انوارالبهیّه ص45. 24 ـ بحار ج45، ص6. 25 ـ همان ص9. 26 ـ تحف العقول ص176 و تاریخ طبری ج6، ص229. 

شجاعت : شجاعت حدّ اعتدال روحیه تهوّر و ترس، موجب صیانت از اعتقادات، جان و مال است، و مانع تسلّط ستمگران می‏شود. آرامش نفس، عزّت، منزلت و نام نیک، از دیگر آثار شجاعت است

قرآن کریم انسان‏های برخوردار از این صفت را می‏ستاید الّذین یبلّغون رسالات اللّه و یخشونه و لا یخشون احداً الاّ اللّه27؛

آنان (پیامبران پیشین) کسانی بودند که تبلیغ رسالت‏های الهی را می‏کردند و (تنها) از او می‏ترسیدند واز هیچ کس جز خدا بیم نداشتند و همین بس که خداوند، حسابگر است

خداوند در باره جنگجویان اُحُد که هنوز زخم‏های آنان التیام نیافته بود و به سوی سرزمین «حمراء الاسد» حرکت کردند، می‏فرماید: آنان کسانی بودند که (بعضی از مردم) به آنها گفتند: مردم (لشکر دشمن) برای حمله به شما اجتماع کرده‏اند، از آنها بترسید؛ اما این سخن بر ایمانشان افزود و گفتند: خدا ما را کافی است و او بهترین حامی ماست.28

در آیه دیگر فلاتخشوُا النّاس واخشونِ29؛ از مردم نهراسید و از من بترسید. و انسان‏های ترسو را مذمّت می‏کند و می‏فرماید: آیا ندیدی کسانی را که (در مکه) به آنها گفته شد: (فعلاً) دست از جهاد بدارید و نماز را بر پا کنید و زکات بپردازید

(اما آنها از این دستور ناراحت بودند) ولی هنگامی که (در مدینه) فرمان جهاد به آنها داده شد، جمعی از آنان از مردم می‏ترسیدند، همان گونه که از خدا می‏ترسند، بلکه بیشتر و گفتند: پروردگارا! چرا جهاد را بر ما مقرّر داشتی؟ چرا این فرمان را اندکی به تأخیر نینداختی؟30

اهل‏بیت ع تمثّل دل‏انگیز صفت شجاعت بوده و در زندگی و سیره عملی خویش ثابت کرده‏اند که از هیچ قدرتی غیر خداوند، هراسی ندارند. امام علی ع: به خدا سوگند! اگر تمام عرب‏ها برای جنگ بامن همداستان شوند، من پشت نخواهم کرد.31

امام زین العابدین ع در خطبه‏ای که در مسجد شام ایراد نمود: به ما اهل بیت، شش صفت عطا شده: دانش، بردباری، سخاوت، فصاحت، شجاعت و محبّت در دل‏های مؤمنان.32 برای بعضی از این بزرگواران موقعیّت‏هایی پیش آمده که این صفت، ظهور بیشتری داشته. «کربلا» یکی از این موقعیّت هاست

فردی از راویان دشمن می‏گوید: واللّه ما رأیتُ مَکثوراً قَطُّ قَدْ قُتِلَ اهلُ بیته وَ ولده و اصحابه اَرْبَطَ جَأشاً مِنه33؛ به خدا سوگند که دل شکسته‏ای این چنینی که تمام اصحاب و اهل بیت و فرزندانش کشته شده باشد و این گونه برخوردار از قوّت قلب باشد، ندیده‏ام.

و زمانی که حضرت جنگ تن به تن را آغاز کرد، هریک از نیروهای دشمن را که در مقابل او قرار می‏گرفت، به هلاکت می‏رساند. عمربن سعد که احساس کرد کسی را یارای هماوردی او نیست، بر سپاهیان خویش نهیب زد که: وای بر شما! آیا می‏دانید با چه کسی جنگ می‏کنید؟ این، فرزند آن پدری است که شجاعان عرب و دلیران آنان را به هلاکت رسانده است

روح علی در پیکر اوست. که در این زمان از هر طرف به امام هجوم آوردند.34

 شجاعت ابی‏عبداللّه ع به گونه‏ای است که حتّی مورّخان غیر مسلمان را تحت تأثیر قرار داده و در باره آن سخن گفته‏اند. یکی از آنها «جیمز کارگرن» هندو مسلک است که محدّث نوری در کتاب «لؤلؤ و مرجان» کلام او را نقل نموده

وی در آغاز می‏گوید: مَثَل مشهور است که «دوای یکی، دو باشد»؛ یعنی از آدم تنها کار برنمی‏آید، مگر دومی برایش مدد کار باشد. مبالغه بالاتر این‏که در حقّ کسی گفته شود که دشمن، او را از چهار طرف احاطه کرده است؛ ولی حسین ع و یارانش را هشت قِسم دشمن محاصره نموده بود و در عین حال، ثابت قدمی خویش را از دست ندادند

سپس هشت نوع دشمن را چنین می‏شمارد: از چهار طرف، ده هزار فوج یزید بود که بارش نیزه و تیرشان مثل بادهای تیره، طوفان ظلمت برانگیخته بود. دشمن پنجم، گرمی و حرارت آفتاب عرب بود که گفته‏اند: تمازت و گرمی عرب، غیر از عرب یافت نمی‏توان شد

دشمن ششم، ریگ تفتیده میدان کربلا بود که در گرمای آفتاب شعله زن و مانند خاکستر تنور گرم، سوزنده و آتش افکن بود؛ بلکه دریای قهّاری بود که حُباب‏هایش آبله‏ های پای بنی فاطمه بودند.

دو دشمن دیگر که از همه ظالم‏تر بود، تشنگی و گرسنگی بود که مثل سربازان دشمن باز ساعتی جدا نبودند. خواهش و آرزوی این دو دشمن همان وقت کم می‏شد که زبان‏ها از تشنگی چاک چاک می‏گردید. پس کسانی‏که در چنین معرکه، هزارها کافر را مقابله کرده باشند، نهایت شجاعت برای ایشان می‏باشد

حدّث نوری پس از نقل این کلام، می‏نویسد: سزاوار است که در ستایش او، گفته شود: به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را که با امور محسوسه و معلومه، اشجعیّت آن حضرت، بلکه سایر انصار را بر تمام شجاعان روزگار ثابت کرد.35

 امام جواد ع از پدران خویش حالت امام حسین ع و یاران خاصّ وی را پس از سخت شدن کارزار، این‏چنین نقل می‏کند: و کان الحسین ع و بعضُ مَنْ مَعَهُ مِنْ خَصائصه تَشْرقُ الوانُهُم و تَهْدئُی جوارحهم وتسکُن نفوسهم فقال بعضهم لبعض انظروا لایُبالی بالموت.36 حسین ع و یاران مخصوص وی چهره‏هایشان می‏درخشید و اعضا و جوارح آنها ساکن و آرام و روحشان استوار و با آرامش بود. سپس هریک به دیگری می‏گفت: نگاه کنید که چگونه از مرگ باکی نداشته و بدان اعتنا نمی‏کند

سلام و صلوات خدا بر سیدالشهداء ع در آن هنگام که متولّد شد و جبرئیل و ملائک تبریک گویان به استقبالش شتافتند و آن هنگام که مقام وصایت را عهده‏دار گشت و آن زمان که با چهره برافروخته به سوی لقای حقّ شتافت و جهان را شیفته صفات زیبای خویش نمود و «کوثر ولایت» را در نسل خویش تداوم بخشید. 

   پی نوشتها :27 ـ احزاب39    28 ـ آل عمران17.    29 ـ مائده44.    30 ـ نساء  77 31 ـ نهج البلاغه نامه45، ص971.    32 ـ بحار ج45، ص138.    33 ـ تاریخ طبری ج6، ص259.     34 ـ بحار ج45، ص50 و 51.    35ـ لؤلؤ و مرجان ص196 ـ 198     36ـ بحار ج44، ص297

                                                    سبک زندگی حسینی(ع)

سبک زندگی امام حسین(ع) براساس فلسفه زندگی آن حضرت(ع) شکل گرفته است. فلسفه  زندگی و سبک زندگی آن حضرت(ع) متناظر به هم و به تعبیر قرآنی «مثنی و  مثانی» است به این معنا که همانند دو ستون هلالی به هم پیوند خورده‌اند

براین اساس، می‌توان از سبک زندگی و سیره آن حضرت(ع) و قول و فعل و تقریرش، فلسفه زندگی ایشان را نیز استنباط کرد

                                    سبک زندگی از نگاه امام‌حسین(ع)